ستون مهره یکی از حساس ترین بخش های بدن است که از سه قسمت گردن، سینه و کمر تشکیل می شود. ستون مهره ای گردن متشکل از 7 مهره (C1 تا C7) است. بین مهره ها دیسک گردن قرار گرفته و که نقش ضربه گیر و تسهیل کننده حرکت مهره ها را بر عهده دارد. نخاع نیز از مجرای وسط این مهره ها عبور می کند. حس و حرکت بالاتنه در گرو سلامت نخاع در این محدوده است. به همین دلیل محافظت از نخاع به عنوان مهم ترین وظیفه مهره گردن معرفی می شود. از دیگر وظایف این مهره ها می توان به کمک به حرکت و پشتیبانی از گردن اشاره کرد. هر گونه ترک خوردگی و آسیب این مهره ها و دیسک بین آنها شکستگی مهره گردن نامیده می شود.

شدیدترین عارضه حاصل از شکستگی گردن، آسیب به نخاع است. آسیب به نخاع در درجات مختلف شامل اختلال در ریشه عصب، پارگی یا کوفتگی است. ستون فقرات گردنی، دامنه حرکتی وسیعی دارد که به ما امکان می‌دهد تا بتوانیم سر را به طرفین، بالا و پایین حرکت دهیم. ممکن است عوارض شکستگی گردن باعث ایجاد محدودیت در انجام یکی یا مجموعه‌ای از این حرکات باشد.

تشخیص این شکستگی با مراجعه به پزشک و با انجام معاینات و تصویربرداری امکان پذیر است. تصاویر به دست آمده از اشعه ایکس وجود هرگونه آسیب به مهره های گردنی مانند ترک خوردگی و یا شکستگی را نشان می دهند. رادیوگرافی در منزل ، یکی از خدمات ویژه پزشکی بوده که دیگر ضرورت و نیازی به حضور بیمار در بیمارستان ها یا کلینیک های عکس برداری ندارد و کل فرایند رادیولوژی توسط متخصصین، در منزل بیمار صورت می گیرد.

علت شکستگی مهره های گردن

مهره گردن به دلیل ساختار خاص خود، بسیار آسیب پذیر است و امکان شکستگی آن تحت تأثیر عوامل مختلف وجود دارد. به عنوان مثال می توان به چرخش ناگهانی گردن، ضربه، تصادف و سقوط از ارتفاع اشاره کرد. درصد بالایی از شکستگی گردن نیز مربوط به حرکات ورزشی پرخطر است. در بین انواع ورزش ها، بیشترین موارد شکستگی گردن به دوچرخه سواران اختصاص دارد. سوارکاری، ژیمناستیک و شیرجه در آب کم عمق از دیگر ورزش های پرخطر به شمار می روند.
لازم به ذکر است که افراد دچار پوکی استخوان یا ضعف استخوانی بیشتر از سایرین در معرض شکستگی مهره گردن ناشی از ضربه یا حادثه قرار دارند. قاعدگی نامنظم و یائسگی در زنان، افزایش سن و بعضی بیماری ها (ضعف سیستم ایمنی، آرتروز، آرتریت روماتوئید، تومور، فتق بین مهره ای و …) از جمله عامل تشدیدکننده ضعف یا پوکی استخوان هستند.

علائم شکستگی مهره های گردن

در اکثر موارد شکستگی گردن با درد شدید، بی ثباتی گردن و بیحسی یا فلجی دست و پا مشخص می شود. دیگر علائم بروز این عارضه عبارتند از:

• ورم
• کبودی
• دو بینی
• مشکل در بلع
• اختلال در حواس
• از بین رفتن هوشیاری
• ضعف ماهیچه های بدن
• احساس گرما و سرخی بدن

انواع شکستگی مهره گردن

شکستگی مهره گردن را می‌توان بر اساس مکانیسم عامل ایجاد آن تقسیم‌بندی کرد:

• شکستگی‌هایی که عامل آنها فلکشن (خم شدن) زیاد سر به سمت جلو است، مانند شکستگی‌های قطره اشکی
• شکستگی‌هایی که عامل آن خم شدن زیاد سر به سمت عقب است. از این دسته شکستگی‌ها، می‌توان شکستگی هنگمن را نام برد.
• شکستگی‌های فشاری یا شکستگی‌های ناشی از وارد شدن بار و فشار زیاد به گردن، مانند شکستگی جفرسون
• شکستگی‌های کمپلکس که چند مکانیسم مختلف ایجاد آن دخیل است.
• همچنین شکستگی‌های گردن، بر اساس نوع مهره گردنی که آسیب‌دیده است هم تقسیم‌بندی می‌شود. برای مثال می‌توان موارد زیر را نام برد:
• شکستگی جفرسون: به شکستگی اطلس یا همان اولین مهره گردنی، شکستگی جفرسون می‌گویند. در این شکستگی مهره چندتکه می‌شود.
• شکستگی هنگمن: به شکستگی مهره دوم گردنی، شکستگی هنگمن می‌گویند.

عوارض شکستگی مهره گردن

شکستگی مهره گردن می‌تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد:

• فلج شدن پاها (پاراپلژی)
• فلج شدن دست‌ها و پاها (کوآدری پلژی)
• آسیب به اعصاب و عروق گردن
• کاهش قدرت عضلات، در اثر آسیب به اعصاب
• مشکلات حسی در اندام‌ها، در نتیجه نخاع و ریشه‌های عصبی

درمان شکستگی مهره گردن

پزشک معالج نوع درمان مورد نیاز برای شکستگی گردن را با در نظر گرفتن مواردی مانند شدت شکستگی، وجود آسیب نخاعی، در رفتگی مهره های گردنی و همچنین با در نظر گرفتن این مورد که کدام یک از مهره های گردن دچار شکستگی شده است، تعیین می نماید. انواع روش های درمان این عارضه عبارتند از:

1. استفاده از بریس گردن

در صورتی که گردن دچار شکستگی فشاری و یا ترک خوردگی جزئی شده باشد، ممکن است استفاده از بریس گردنی تجویز شود. مدت زمان استفاده از این بریس بسته به شرایط بیمار دارد و می تواند از چند هفته تا چند ماه باشد.

2. تراکشن

تراکشن شامل استفاده از وسیله ای برای ایجاد محدودیت در حرکات سر و گردن می باشد. محدودیتی که این وسیله ایجاد می کند از میزان محدودیت حرکتی که بریس به وجود می آورد، بیشتر است. بریس هالو که شامل یک جلیقه سخت، میله و یک حلقه می باشد با استفاده از پیچ هایی به جمجمه بیمار متصل می شود تا از حرکات گردن او پیشگیری کند.

3. جراحی

جراحی گردن شکسته در صورتی انجام می شود که امکان درمان آن با استفاده از بریس و تراکشن وجود نداشته باشد و استخوان ها یا همان مهره های گردن دچار در رفتگی، شکستگی شدید و یا ناپایداری شده باشند. این جراحی توسط جراح ستون فقرات و اعصاب صورت می گیرد. این جراحی بسته به نوع و شدت آسیب دیدگی بیمار می تواند با باز کردن قسمت جلو و یا پشت گردن انجام شود.

فیزیوتراپی برای شکستگی گردن

به طور معمول فیزیوتراپی پس از شکستگی گردن، چه بیمار تحت عمل جراحی قرار گرفته باشد و چه با استفاده از سایر روش های درمانی که پیش تر به آن ها اشاره نمودیم، درمان شده باشد، برای کمک به تسریع بهبودی، توانبخشی و تقویت گردن توصیه می شود. فیزیوتراپیست برنامه درمانی متناسب با شرایط بیمار را طراحی کرده و با استفاده از روش های لازم به درمان و بهبودی بیمار کمک می نماید. ممکن است نیاز باشد بیمار چندین ماه تحت درمان فیزیوتراپی قرار بگیرد تا بهبودی کامل حاصل شود. برخی از این روش های فیزیوتراپی عبارتند از:

1. سوزن خشک

یکی از مدالیته های پرکاربرد در فیزیوتراپی، سوزن خشک یا درای نیدلینگ می باشد که توسط فیزیوتراپیست آموزش دیده انجام می شود. انجام این روش درد و حساسیتی را در بیمار به وجود نمی آورد و تنها به دلیل فرو رفتن سوزن ها درون پوست، ممکن است بیمار مقداری سوزش را احساس نماید.
فرو بردن سوزن های نازک فلزی درون پوست موضع آسیب دیده مانند گردن، موجب سنتز کلاژن که در ترمیم استخوان و سایر بافت های آسیب دیده نقش دارد، می شود. این سوزن ها به تحریک تولید اندورفین و انفکالین که از هورمون های مسکن طبیعی بدن هستند پرداخته و به این ترتیب به تسکین درد کمک می کنند. از دیگر مزایای استفاده از این روش می توان به بهبود گردش خون در موضع آسیب دیده که در نتیجه آن اکسیژن و مواد مغذی که برای تغذیه و ترمیم بافت بسیار ضروری هستند، در مقادیر بیشتری به آن ناحیه می رسند و بدین صورت سرعت ترمیم استخوان شکسته افزایش می یابد.

2. ماساژ درمانی

ماساژ یکی از تکنیک های درمانی می باشد که از گذشته های بسیار دور در درمان برخی مشکلات و بیماری ها کاربرد داشته است و امروزه به صورت تخصصی تر و حرفه ای تر برای درمان مشکلات و بیماری های عضلانی اسکلتی توسط فیزیوتراپیست های آموزش دیده در مراکز فیزیوتراپی به کار گرفته می شود. ماساژ، بافت های آسیب دیده با لمس کردن و وارد کردن فشار های معینی با در نظر گرفتن شرایط و مشکل بیمار، به بافت های تحت درمان انجام می شود. از مزایای ماساژ درمانی می توان به کاهش تنش عضلانی و کمک به بهبود دامنه حرکتی ناحیه آسیب دیده بیمار و همچنین بهبود خونرسانی و اکسیژن رسانی به آن ناحیه که موجب ایجاد شرایط مفیدی برای کمک به بافت جهت ترمیم خود می گردد، اشاره کرد.

3. لیزر درمانی

لیزر درمانی امروزه در زمینه های مختلفی کاربرد دارد که یکی از آنها کمک به درمان آسیب های عضلانی اسکلتی می باشد و به عنوان یکی از روش های بی خطر و بدون درد در فیزیوتراپی شناخته می شود. در این روش نور متمرکز لیزر بر روی ناحیه آسیب دیده مانند گردن تابانده می شود. از اثرات درمانی لیزر تراپی می توان به کاهش اسپاسم عضلانی ستون فقرات، افزایش سرعت ترمیم استخوان ها و سایر بافت های آسیب دیده با تحریک تولید پروتئین کلاژن، تسکین درد با تحریک تولید هورمون های ضد درد اندورفین و انفکالین، بهبود دامنه حرکتی و عملکرد گردن اشاره نمود.

4. ورزش درمانی

ورزش درمانی و یا تمرین درمانی شامل برنامه تمرینی می باشد که توسط فیزیوتراپیست برای درمان مشکلات عضلانی اسکلتی بیمار و با در نظر گرفتن شرایط او طراحی می گردد. این تمرینات می توانند در کلینیک فیزیوتراپی تحت نظر فیزیوتراپیست انجام شوند و یا پس از آموزش به بیمار از او خواسته شود تا آنها را در منزل انجام دهد. اهداف ورزش درمانی در آسیب های گردنی می توانند شامل تقویت و افزایش انعطاف پذیری عضلات گردن، بهبود دامنه حرکتی گردن، بهبود تعادل و کاهش درد، تورم و التهاب می باشند.

5. تحریک الکتریکی از راه پوست (TENS)

تحریک الکتریکی عصب و یا عضله از راه پوست با استفاده از دستگاه تنس (TENS) در فیزیوتراپی با هدف کمک به بهبود بافت های آسیب دیده انجام می شود. دستگاه تنس با اعمال جریان الکتریکی در ولتاژ پایین به موضع تحت درمان، موجب کاهش درد و التهاب می گردد. مکانیسم تسکین درد آن به این صورت است که این پالس های الکتریکی موجب تحریک تولید هورمون های ضددرد طبیعی توسط بدن و همچنین ایجاد اختلال در انتقال سیگنال درد از عصب ها به مغز شده که در نتیجه آن درد کاهش می یابد.

مزایای رادیوگرافی در منزل

رادیولوژی در خانه می‌تواند مزایای مختلفی را برای بیماران و اطرافیان آنها در پی داشته باشد. از جمله این مزیت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عدم نیاز به انتقال بیمار به محل مراکز درمانی: برخی از بیماران به دلیل کهولت سن و یا ابتلا به بیماری‌هایی که توانایی حرکتی آنها را کاهش داده است قادر به مراجعه حضوری به محل بیمارستان و کلینیک‌ها نیستند. در این حالت می‌توان با استفاده از خدمات در منزل، از انتقال پردردسر و هزینه بر این افراد به این مراکز درمانی جلوگیری کرد.
• تسریع روند تشخیص و درمان: با توجه به این که با استفاده از خدمات درمانی در محل، دیگر نیازی به ماندن در صف و نوبت نیست، روند تشخیص بیماری و درمان، سرعت می‌یابد. به این ترتیب می‌توانید با استفاده از رادیولوژی در منزل ، بیماری را به سرعت تشخیص داده و اقدامات لازم جهت درمان را انجام دهید.
• امکان تصویربرداری دقیق: با استفاده از خدمات درمانی در محل، بار کاری از روی مراکز درمانی و مراقبتی کاسته شده و متخصصین رادیولوژی نیز با تمرکز و دقت بالایی، تصاویر مورد نیاز را تهیه می‌کنند. این امر به تهیه تصاویری دقیق و با وضوح بالا خواهد انجامید.
• کاهش هزینه‌های درمان: با استفاده از خدمات رادیولوژی در خانه، در هزینه‌های رفت و آمد صرفه جویی شده و دیگر نیازی نیست تا افراد در مشاغل خود با اختلال روبرو شوند.
• تشخیص شکستگی مهره های گردن با رادیوگرافی در منزل
• این روش بدون درد است و به طور کلی 15 دقیقه یا کمتر طول می‌کشد. در ابتدا تکنسین شما را بر روی میز اشعه X راهنمایی می‌کند و دستگاه اشعه ایکس از ناحیه گردن شما حرکت می‌کند. برای جلوگیری از تار شدن تصویر، باید خیلی آرام بمانید و هنگام گرفتن تصویر نفس خود را برای چند لحظه نگه دارید. کارشناس رادیولوژی احتمالاً از شما می‌خواهد که در چندین موقعیت مختلف قرار بگیرید، بنابراین می‌توان اشعه ایکس را از چندین زاویه گرفت. همچنین ممکن است از شما خواسته شود که بایستید تا تصاویر اشعه ایکس از حالت عمودی گرفته شود.

آمادگی جهت رادیوگرافی گردن

اشیاء فلزی از جمله جواهرات، عینک، دندان مصنوعی و سنجاق سر را باید قبل از انجام تصویربرداری از خود دور کنید؛ زیرا این وسایل ممکن است تصاویر حاصل را تحت تأثیر قرار دهند. در صورت وجود احتمال بارداری باید قبل از انجام اسکن، پزشک و تکنسین را مطلع کنید.

عوارض رادیوگرافی گردن

در صورت مواجهه با هرگونه تشعشعی و حتی سطوح پایین تشعشع مورد استفاده در این روش، همواره خطری هر چند اندک برای آسیب به سلول‌ها یا بافتهای بدن وجود دارد. البته خطرات ناشی از اشعه ایکس معمولاً در مقایسه با منافع بالقوه این آزمون بسیار پایین می‌باشد.