بسیاری از انسان ها، بنا به دلایل مختلف، دچار مشکلات و بیماری های تنفسی می شوند و در نتیجه بافت ریه دیگر توانایی و کاربرد قبل از بیماری را ندارد و مهمترین وظیفه ریه که انجام تبادلات گازی (جذب اکسیژن و دفع دی اکسید کربن) است، به راحتی صورت نخواهد گرفت و فرد در معرض کمبود اکسیژن قرار خواهد گرفت. دستگاه بای‌ پپ (BiPAP) یا فشار مثبت دو سطحی، یک ابزار پیشرفته برای کمک به تنفس در بیماران مبتلا به آپنه خواب و سایر اختلالات تنفسی است. این دستگاه با ایجاد دو سطح فشار مختلف - یکی برای دم و دیگری برای بازدم - فرآیند تنفس را تسهیل کرده و موجب کاهش خستگی، بهبود کیفیت خواب و افزایش سطح اکسیژن خون می‌شود. بای ‌پپ علاوه بر کاربرد در درمان آپنه خواب، در مدیریت نارسایی تنفسی و بیماری ‌های مزمن تنفسی بسیار موثر است؛ زیرا فشار هوای متغیر آن باعث کاهش فشار بر سیستم تنفسی و بهبود عملکرد ریه‌ ها می‌شود. اگر پزشک استفاده از این دستگاه را برای شما تجویز کند، ابتدا لازم است یک متخصص در این زمینه، دستگاه را برای شما نصب کند و طبق دستور پزشک تنظیمات آن را برای شما انجام دهد. اگر تنظیمات درست انجام شود و طبق دستور پزشک از آن استفاده کنید، در نهایت به بهبود تنفس شما منجر خواهد شد.

تفاوت بای ‌پپ با دستگاه سی ‌پپ (CPAP) در چیست؟

بای پپ و سی پپ هر دو برای درمان اختلالات تنفسی و افزایش سطح اکسیژن خون مورد استفاده قرار می گیرند. دستگاه سی پپ فقط فشار دم بیمار را به صورت یک فشار مداوم اعمال می کند؛ اما بای پپ فشار دم و بازدم را به صورتی وارد می کند که فشار بازدم آن کمتر است و انرژی کمتری برای آن صرف می شود. بنابراین فشار مداوم سی پپ می تواند برای بیمار ناخوشایند باشد. بای پپ دارای سنسورهایی است که ضعیف ترین حالت تنفس بیمار را نیز تشخیص می دهد و در صورتی که خود بیمار تنفس کرده باشد فشار دستگاه کاهش پیدا می کند. در دستگاه بای پپ سیستم زمان بندی تنفس وجود دارد که میزان تنفس بیمار را در یک دقیقه اندازه گیری کرده و در طی عملکرد دستگاه، اگر زمان بین تنفس ها بیش از حد اندازه گیری شده باشد، دستگاه فشار لازم را اعمال می کند.

انواع دستگاه‌های بای ‌پپ و ویژگی‌ های آن‌ ها

دستگاه بای پپ امروز در 5 نوع متفاوت تولید و عرضه می‌شود که هر یک از آنها کارکردی متفاوت دارند.
بای پپ s یا خودانگیخته: این محصول توسط خود بیمار تنظیم می‌شود و بای پپ فشار هوایی که از قبل تعیین شده را تولید می‌کند.
بای پپ ST یا خود انگیخته دوره‌ای: این دستگاه قابلیت کارکرد خودکار و تنظیمی دارد. اگر دستگاه روی حالت T باشد دستگاه خود را با شرایط تنفسی بیمار تطبیق داده و بصورت خودکار عمل می‌کند. اگر در حالت ST باشد دستگاه همزمان به صورت اتوماتیک و تنظیمات از پیش تعیین شده عمل تولید فشار هوای مثبت را انجام می‌دهد.
بای پپ اتوماتیک: همانطور که از نامش پیداست این دستگاه قابلیت تنظیم خودکار درجه فشار دم و بازدم را براساس تجویز پزشک دارد. در طول خواب بیمار اگر تنفس بیمار دچار اختلال شود. دستگاه بصورت خودکار تغییر فشار لازم را انجام می‌دهد.
بای حجمی: این بای پپ قابلیت بررسی حجم جاری در تنفس‌های پی در پی را دارد. در ضمن قابلیت انطباق با شرایط تنفسی بیمار را نیز دارد و سبب راحتی تنفس او می‌شود.
بای پپ ASV یا Adaptive Servo-Ventilation: این دستگاه از ساختمان پیچیده‌تری نسبت به انواع دیگر برخوردار است. قابلیت تنظیم حجم هوای وارد شده را دارد. می‌تواند ریه را منبسط کند و در بازدم نیز با کاهش فشار هوا تنفس را برای بیمار راحتتر کند.

کاربردهای بای پپ در درمان مشکلات تنفسی

• درمان اختلالات OAS
• پیشگیری از بروز و شدت پنومونی در ریه ها
• از بین بردن نارسایی تنفسی ناشی از جراحی
• افزایش سطح هوشیاری بیمار
• کاهش سطح حملات تنفسی ناشی از شوک های عصبی
• درمان آپنه خواب
• درمان بیماری ‌های مزمن تنفسی
• کاهش فشار بر سیستم تنفسی
• بهبود عملکرد ریه‌ ها
• درمان و بهبود بیمار مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه
• اصلاح و بهبود وضعیت فرد مبتلا به سندرم هیپوونتیلاسیون چاقی
• کاهش اثرات حمله آسم

راهنمای استفاده از بای پپ در منزل

برای استفاده از دستگاه بای پپ لازم است ابتدا از بیمار یک تست خواب گرفته شود تا بر اساس آن، فشار مورد نظر در دستگاه اعمال شود. در سیستم دستگاه فشار دم و بازدم وارد می شود. علاوه بر این، نرخ تنفس، زمان تنفس، زمان تغییر فشار دستگاه از دم به بازدم، تعداد و زمان آپنه نیز در منوی دستگاه قرار می گیرند. برای استفاده از دستگاه، اگر رطوبت ساز داشته باشد باید آن را با آب مقطر پر کرد. سپس لوله خرطومی به قسمت جلوی دستگاه متصل شده و سر دیگر آن به ماسک دستگاه وصل می شود. سپس دستگاه متناسب با تنظیمات پزشک روشن شده و عملکرد آن آغاز می شود. دستگاه دارای آلارم ها و سیستم های هشدار مختلف است. در صورتی که مشکلی ایجاد شود به طور مثال ماسک بای پپ نشتی داشته باشد، آلارم صوتی و تصویری فعال می شود. دستگاه بای پپ را به برق وصل کنید و دکمه روشن/خاموش را برای روشن کردن دستگاه فشار دهید. سپس برای وصل کردن لوله هوا به دستگاه و به ماسک، به دستورالعمل تولید کننده عمل کنید. حین استفاده از دستگاه، فشار هوایی که توسط دستگاه ایجاد می‌ شود، به ریه‌ های بیمار ارسال می‌ شود و به تنفس او کمک می‌ کند. انتخاب مراکز خدمات پزشکی شما را در نحوه استفاده از این دستگاه یاری می کند.

خدمات پزشکی مرتبط با بای‌ پپ در منزل

در صورت تجویز پزشک و لزوم استفاده از بای پپ می توان آن را خرید یا اجاره کرد. باید به این نکات توجه کنید که چه مدت زمانی به این دستگاه نیاز خواهید داشت و کدام حالت از نظر اقتصادی و سایر موارد برای شرایط شما مناسب تر خواهد بود. از آنجایی که بسیاری از مشکلات ریوی از جمله موارد ذکر شده، بیمار را مدتی درگیر می کنند و در بیشتر موارد بیمار بهبود می یابد، خرید این دستگاه می تواند برای این بیماران یک هزینه اضافی باشد. بسیاری از شرکت ها و مراکز این دستگاه را اجاره می دهند و بیمار می تواند تا زمان بهبودی خود از آن در منزل استفاده کرده و سپس دستگاه را بازگرداند.

سوالات متداول درباره استفاده از بای پپ

1- آیا دستگاه بای پپ برای استفاده در منزل مناسب است؟

دستگاه بای پپ با هدف استفاده در منزل و مراکز درمانی تولید و روانه بازار شده اند؛ اما استفاده از آن فقط با تجویز پزشک امکان پذیر است.

2- تنظیم دستگاه بای پپ، توسط چه کسی باید انجام شود؟

تنظیم دستگاه بای پپ حتماً باید توسط کارشناس تجهیزات پزشکی یا پرستار و یا توسط پزشک متخصص بیهوشی انجام شود.

3- افرادی که اقدام به خرید دستگاه بای پپ می کنند، چند ساعت در شبانه روز باید از دستگاه بای پپ استفاده کنند؟

میزان استفاده از دستگاه بای پپ در شبانه روز، بستگی به نوع بیماری تنفسی فرد و آزمایشات وی مانند ABG و میزان اکسیژن خون و دی اکسید کربن خون دارد؛ ولی استفاده از دستگاه بای پپ در شبانه روز کمتر از 4 ساعت نیست. افرادی هستند که در کما هستند و باید 24 ساعته از دستگاه بای پپ استفاده کنند و افرادی نیز آپنه خواب دارند باید فقط حین خواب از آن استفاده کنند. به این نکته توجه داسته باشید که میزان استفاده از دستگاه بای پپ در دو فرد متفاوت، یکسان نیست و باید توسط پزشک و بعد از انجام آزمایشات خاص تنفسی انجام گردد و تعیین گردد.

4- بیشترین فشار بای پپ چقدر باید باشد؟

بالا بردن فشار در بای پپ بیشتر از 30 سانتی متر آب، مجاز نیست؛ زیرا باعث صدمه به بیمار می گردد. افزایش بیش از حد فشار دربای پپ سبب تروما به ریه می شود.

5- بای پپ چه عوارضی دارد؟

عوارض احتمالی و شدت آنها بستگی به شرایط سنی و جسمی بیمار، میزان و تعداد دفعات استفاده از بای پپ و در نهایت نوع بیماری فرد بستگی دارد. برخی از عوارض احتمالی عبارتند از:

• خشکی دهان و سوزش چشم ها
• نفخ خفیف معده
• دردهای سینوسی
• آسیب های موضعی پوستی در محل قرار گیری ماسک

هزینه بای پپ در منزل

این دستگاه در مدل ها، برندها و با امکانات مختلفی ساخته شده اند و به همین دلیل قیمت های متفاوتی دارند. از طرف دیگر نوسانات بازار بر قیمت دستگاه ها اثر می گذارند. قیمت دستگاه بای پپ با توجه به امکانات دستگاه مانند مودهای تنفسی، برند و میزان فشار هوای مثبت تولید شده متغیر است. تعرفه استفاده بای پپ در منزل نیز تحت تاثیر عوامل مختلف مانند برند و مدل دستگاه و خدماتی است که شرکت ارائه می دهد.

نتیجه گیری

دستگاه بای پپ به عنوان یک دستگاه کمک تنفسی، هوای تحت فشار را به مجاری هوایی و تنفسی می رساند و موجب افزایش هوا در داخل ریه می شود و تبادلات گازی را نیز بیشتر می کند. منظور از بای پپ ایجاد فشار مثبت راه هوایی (PAP) دو سطحی است که فشار راه هوایی مثبت استنشاق (IPAP) و فشار راه هوایی مثبت بازدم (EPAP) نامیده می شوند. استفاده از بای‌ پپ در منزل، با فراهم آوردن حمایت تنفسی مؤثر، می‌تواند به طور چشمگیری کیفیت زندگی بیماران مبتلا به اختلالات تنفسی را بهبود بخشد و نیاز به بستری شدن در بیمارستان را کاهش دهد. با این حال، بهره‌ گیری از خدمات تخصصی و معتبر برای نصب، تنظیم، و پشتیبانی بای ‌پپ بسیار حائز اهمیت است تا از عملکرد صحیح دستگاه و سلامت پایدار بیمار اطمینان حاصل شود. انتخاب مراکز خدمات پزشکی قابل اعتماد تضمین می‌ کند که بیماران بهترین مراقبت و مشاوره را دریافت کنند .