شرط اصلی حیات همه افراد تنفس است. با این حال ممکن است بیماران جهت بهبود تنفس و حال عمومی نیاز به استفاده مداوم یا چندین ساعت به دستگاه تنفسی داشته باشند. در حالت نرمال و طبیعی ریه های انسان طی عملکرد طبیعی خود مقدار مشخصی اکسیژن دریافت می کند. همچنین از سلول هایی که از بدن دفاع می کنند، با حجم مشخصی از عضلات و فضای اطراف آن محافظت می کند؛ اما در صورتی که در شرایط مختلف و به دلیل ابتلا به بیماری های مختلف، ریه ها عملکرد طبیعی و نرمال خود را از دست دهند، دستگاه ایمنی بدن سلول های دفاعی بیشتری را به ریه گسل می کند.

پس از آن رگ های اطراف ریه گشادتر شده و اکسیژن بر خلاف حالت طبیعی، وارد شش ها می شوند. در چنین شرایطی استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی، کم کاری ریه را جبران کرده و با آسان کردن جریان هوا، از خفگی بیماران ریوی جلوگیری می کند. به طور کلی می توان گفت این وسیله کمک پزشکی قدرت ریکاوری فرد پس از انجام جراحی های سخت و سنگین، مانند جراحی پیوند اعضای بدن، جراحی عمل قلب باز، و … را دارد. به گونه ای که این دستگاه فرد را زنده نگه می دارد.

ونتیلاتور یک دستگاه است که به باعث وارد شدن هوا به داخل ریه ها شده و امکان خارج کردن راحت اکسیژن از آن را به راحتی فراهم می کند. اگر برای طولانی مدت نیاز به استفاده از ونتیلاتور دارید و شرایط شما پایدار است، ممکن است بتوانید از یک دستگاه ونتیلاتور در خانه استفاده کنید. این دستگاه می تواند به شما کمک کند تا از برخی عوارض اقامت طولانی در بیمارستان جلوگیری کرده و کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد که معمولاً از طریق ماسک روی صورت انجام میگیرد.

دستگاه ونتیلاتور چیست؟

دستگاه ونتیلاتور ventilator (تهویه مکانیکی یا تهویه مصنوعی) را می توان دستگاه تنفسی نامید که برای بیمارانی که مشکلات تنفسی موقت یا دائمی دارند و نمی‌ توانند به تنهایی نفس بکشند، تنفس می دهد.

انواع دستگاه ونتیلاتور

ونتیلاتور به شدت بیماری تنفسی، سطح هوشیاری بیمار، مدت زمان استفاده و غیره بستگی دارد. بسته به اینکه اشکال مختلفی دارد می توان آن را در چند نمونه زیر طبقه بندی کرد.

1- ونتیلاتور فشار منفی

ونتیلاتور های فشار منفی (Negative Pressure Ventilator)، اولین دستگاه های تهویه مصنوعی محفظه ای شکل هستند که تمام بدن به جز سر و گردن در داخل آن قرار می گیرد. در طی فرآیند استنشاق، هوای اتاق تخلیه شده و فشار منفی در داخل اتاق ایجاد می‌ شود که باعث کشیده شدن و انبساط دیواره سینه خواهد شد.

2- ونتیلاتور فشار مثبت (Positive Pressure Ventilator)

ونتیلاتورهای فشار مثبت که به آنها ونتیلاتورهای بیمارستانی و ونتیلاتورهای خانگی نیز گفته می‌ شود، در محیط‌های توانبخشی و سرپایی، غیرتهاجمی و تهاجمی با استفاده از لوله‌گذاری استفاده می‌ شوند و بازدم فشار آنها حجم و مدت معمولی را دارد که از نظر ظاهری شبیه هم هستند. در این ونتیلاتورها، در حین عمل تنفس، گاز با فشار مثبت بالاتر از فشار محیط به ریه ها فرستاده شده و باعث انبساط قفسه سینه می شود. در یک ونتیلاتور مؤثر، نصب لوله تراشه به عنوان راه هوایی مصنوعی ضروری است تا در طی فرآیند استنشاق، حجم معینی از هوا با فشار مناسب وارد ریه ها شود.

3- دستگاه ونتیلاتور فشار ثابت

جریان هوای ثابت که نرخ جریان نیز نامیده می شود، زمانی که فشار راه هوایی فرد را به یک سطح از پیش تعیین شده برساند، متوقف می کند. اگر فشار در سطح بالایی تنظیم شود، هوای بیشتری به ریه ها منتقل می شود. در این تنفس ها فشار هوای بیمار ثابت و حجم آن متغیر است.

کاربرد دستگاه ونتیلاتور

1. بیشترین کاربرد این دستگاه برای بیمارانی است که در عمل های جراحی طولانی تحت بیهوشی عمومی هستند و نمی توانند تنفس کنند. هم چنین پس از عمل های جراحی در اتاق ریکاوری، تا نرمال شدن تنفس از این دستگاه می توان استفاده کرد.
2. پس از عمل قلب باز به مدت 6 تا 24 ساعت از این دستگاه استفاده می شود تا از هیپوکسمی جلوگیری شود. هیپوکسمی حالتی است که اکسیژن خون به کمتر از 92% کاهش می یابد و بیمار علائمی مانند درد قفسه سینه و تنگی نفس دارد.
3. در آپنه یا قطع تنفسی که بر اثر مصرف بعضی داروها یا ضایعات مغزی رخ داده است.
4. بالا رفتن فشار داخل جمجمه که باید در این حالت، سطح دی اکسید کربن خون کاهش داده شود تا فشار جمجمه کم شود.
5. در شرایطی که بیمار دچار هیپوکسمی شدید شده و مشکل وی با استفاده از اکسیژن ساز یا کپسول اکسیژن برطرف نمی شود.
6. در انواع بیماری های حاد تنفسی که بیمار نمی تواند به طور کامل نفس بکشد.
7. بیماری کرونا که بیمار دچار عفونت شدید ریوی شده و لازم است در بخش مراقبت های ویژه بستری شود. در این حالت لازم است هوا با اکسیژن کافی به بیمار برسد و دی اکسید کربن از ریه ها خارج شود.
8. در اختلال حرکتی قفسه سینه که در اثر فلج شدن یا ضعف عضلات سینه رخ داده است. این مشکل در بیماری های میاستنی گراو، گیلن باره و یا شکستن حداقل دو دنده از دو ناحیه رخ می دهد.

نکته مهم در دستگاه ونتیلاتور این است که این دستگاه برای درمان بیمار استفاده نمی شود، بلکه یک روش کمکی است که در کنار روش های درمانی بیماری ها از جمله داروها مورد استفاده قرار می گیرد. این دستگاه باعث زنده ماندن بیمار می شود تا زمانی که بیماری به کمک داروهای مختلف درمان شود. تلاش کادر درمان در این جهت است که بیمار هرچه سریع تر از دستگاه ونتیلاتور جدا گردد. داشتن علائم زیر نشان می دهد که بیمار نیاز به اتصال به دستگاه ونتیلاتور دارد:

• سرعت تنفس حدود 28 بار در دقیقه(این عدد در شرایط عادی 15 بار در دقیقه است)
• پریشان حالی بیمار
• افزایش میزان تنفس بیمار و بالا رفتن دی اکسید کربن خون

مزایای دستگاه ونتیلاتور

شما ممکن است از ماسک صورت استفاده کنید تا هوا را از ونتیلاتور وارد ریه های خود کنید که به این روش غیر تهاجمی گفته میشود. ماسک صورت کاملاً روی بینی و دهان شما قرار می گیرد تا به شما کمک کند تا نفس بکشید. اگر مشکل شما در حدی نباشد که به لوله تنفسی هم احتیاج داشته باشید، باعث میشود تا راحت تر به این نوع تنفس عادت کنید که این روش مناسب و توصیه شده پزشکان است. مزایای مورد توجه این نوع تنفس غیر تهاجمی در زیر آمده است:

• تنفس راحت تر از لوله تنفسی است.
• تنفس غیر تهاجمی به شما اجازه می دهد تا سرفه کنید.
• شما ممکن است قادر به صحبت و بلع باشید.
• ممکن است به داروهای آرام بخش و ضد درد کمتری نیاز داشته باشید.
• برخی از خطرات مانند ذات الریه را که با لوله تنفسی مرتبط هستند، کاهش می دهد.

این دستگاه عمدتاً به شکل یک دمنده عمل میکند و اکسیژن مورد نیاز بدن شما را وارد ریه ها میکند. دستگاه ونتیلاتور اغلب در بیمارستان ها و اتاق عمل وجود دارد و نوع پرتابلی آن برای مصارف خانگی نیز ساخته شده است که طی آموزش های نحوه استفاده از آن در اختیار بیماران قرار میگیرد. دستگاه ونتیلاتور دارای لوله و ماسک های قابل تعویضی است که میتوانید با تعویض آن ها با خیال آسوده تری از اجاره کردن این دستگاه برای بیمار خود استفاده کنید.

ونتیلاتور چگونه کار می کند ؟

ابتدا یک لوله از طریق دهان یا بینـی در نـاي بیمـار گذاشــته مــی شــود ( در مــواردي کــه اســتفاده از دستگاه مکانیکی طولانی شود یک سوراخ در ناحیـه جلو گردن روي نـاي انجـام مـی شـود و یـک لولـه درون ناي گذاشته شده و دستگاه به َآنجا وصل می شـود ) و بیمـار از طریـق یـک لولـه خرطـومی بـه دستگاه وصل می شود. دستگاه ونتیلاتور با فشـار مثبت هوا و اکسیژن را به داخل ریه می فرستد و از همان طریق بازدم هوا از ریه تخلیه می شود

آماده سازی بیمار برای اتصال به دستگاه ونتیلاتور

در صورتی که اتصال به ونتیلاتور برای یکی از اطرافیان شما تجویز شده باشد، با انجام این اقدامات می‌توانید به او در تسهیل شرایط و کاهش خطرات کمک کنید:

• از همه ملاقات‌کنندگان بخواهید که دست‌های خود را به خوبی بشویند و از ماسک صورت استفاده کنند.
• از ملاقات کودکان خردسال یا افرادی که ممکن است بیمار باشند، جلوگیری کنید.
• به بیمار فرصت کافی برای استراحت بدهید و از صحبت در مورد مسائل آزاردهنده خودداری کنید.

روش استفاده از ونتیلاتور

دستگاه ونتیلاتور، هوا را به شش ها و ریه وارد و از آن خارج می کند. برای این کار، از ماسک تنفسی استفاده می شود یا لوله گذاری صورت گرفته و هوا از طریق دستگاه تنفس مصنوعی به لوله ها و از آن به ریه وارد می شود. فرد ممکن است برای چند ساعت تا چند سال از دستگاه ونتیلاتور استفاده کند. برای استفاده از دستگاه تهویه مصنوعی اپراتور باید با بررسی کالیبراسیون، عملکرد و هشدارهای دستگاه از آماده به کار بودن آن اطمینان پیدا کند. سپس تنظیمات دستگاه ونتیلاتور متناسب با شرایط بیمار انجام شود، مد دستگاه انتخاب و محدوده هشدار ها تنظیم شود. در این مرحله ونتیلاتور به بیمار وصل می شود و اپراتور به عنوان مراقب و مسئول ارزیابی شرایط بیمار باید از وجود تهویه تنفسی مناسب مطمئن شود و در صورت وجود مشکل یا اعلام هشدار دستگاه، به رفع آن بپردازد.

نحوه نگهداری دستگاه ونتیلاتور

-دستگاه ونتیلاتور در محیط دارای تهویه مناسب استفاده شود و از قرار دادن آن در معرض مواد شیمیایی و امواج الکترومغناطیسی، مکان های خیلی سرد، گرم، مرطوب و مقابل نور مستقیم خورشید خودداری شود.
-ورود گرد و غبار به داخل دستگاه تهویه مکانیکی موجب اختلال در عملکرد آن می شود، از این رو تمیز کردن آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است و برای این کار لازم است دستگاه در حالت خاموش باشد.
-درصورتی که کابل برق و سنسور های مورد استفاده در دستگاه تنفس مصنوعی دچار مشکل شده باشد، لازم است تعویض شوند و تعویض آن باید در حالت خاموشی دستگاه انجام گیرد. حداقل سالی یکبار کالیبراسیون منظم دستگاه های ونتیلاتور توسط کارشناس متخصص به منظور بررسی نحوه عملکرد دستگاه الزامی است.

مدت زمان استفاده از دستگاه ونتیلاتور

مدت زمان استفاده از این دستگاه بستگی به نوع نیاز شما دارد. در صورت انجام یک عمل جراحی، تنها تا زمانی که هوشیاری خود را به دست آورید، به ونتیلاتور متصل خواهید بود. برای بهبود شرایط سلامتی، ممکن است تا روزها، هفته‌ها یا حتی بیشتر به دستگاه تنفس مصنوعی نیاز داشته باشید. بازیابی قوای ریه‌ها معیاری اساسی در تعیین این بازه زمانی است. بر اساس یک مطالعه در سال 2020، بیماران مبتلا به ویروس کرونا (کوید-19) با شرایط حاد، معمولاً بین 8 تا 10 روز از دستگاه تنفس مصنوعی یا ونتیلاتور استفاده می‌کنند.

عوارض دستگاه ونتیلاتور

استفاده از دستگاه ونتیلاتور مثل سایر فرایندهای درمانی علاوه بر کمک‌های فراوانی که بهبود وضعیت بیماران می‌کند، عوارضی نیز به همراه دارد که در استفاده طولانی‌مدت و ونتیلاتورهای مکانیکی بیشتر بروز خواهد کرد. لیست زیر مشکلات احتمالی استفاده از این دستگاه در زمان طولانی را نشان می‌دهد.

• «عدم انبساط کیسه‌های هوایی» (Atelectasis) زمانی ایجاد می‌شود که ریه کامل از هوا پر نشود. در این شرایط میزان اکسیژن ورودی به رگ‌های خونی کاهش می‌یابد.
• استفاده از لوله‌های ونتیلاتور ممکن است سبب ورود مخاط یا بزاق به مسیرهای تنفسی شود.
• افزایش فشار داخل ریه یا افزایش غلظت اکسیژن داخل ریه ممکن است سبب آسیب به بافت ریه شود.
• تجمع مایع میان‌بافتی در کیسه‌های هوایی ممکن است منجر به ادم ریه شود.
• استفاده از این دستگاه ممکن است منجر به خروج هوا از ریه‌ها به فضای بین ریه شود که درد، سخت شدن تنفس و در بعضی موارد جمع شدن کامل ریه را همراه دارد.
• عفونت ریه یا عفونت سینوسی یکی دیگر از مشکلات استفاده طولانی مدت از دستگاه تنفس مصنوعی است.
• استفاده از این دستگاه‌ها ممکن است منجر به انسداد مسیرهای تنفسی و آسیب تارهای صوتی شود.

قیمت اجاره دستگاه ونتیلاتور

مهم ترین نکته در اجاره ونتیلاتور، شرکت یا مرکز معتبری است که دستگاه از آن اجاره می شود. این دستگاه ها از برندهای متنوع Drager، EDP، رزمد، Tbird و لوون اشتاین می باشند که بیمار می تواند بسته به توانایی مالی خود از میان آنها مناسب ترین مدل و برند را انتخاب کند. گطول مدت اجاره دستگاه وابسته به طول مدت درمان و نظر پزشک در بازه های زمانی هفتگی و ماهانه خواهد بود.