احتباس مدفوع در روده ها یا همان یبوست می تواند برای هر فردی بسیار آزار دهنده و حتی در موارد جدی خطرناک باشد، عدم استفاده از مایعات کافی، ورزش، استرس، کهولت سن و غیره می تواند از علل ایجاد احتباس روده ای و انسداد روده باشد، عدم درمان به موقع و رفع علائم نیز می تواند تاثییر بسیار خطرناکی به سیستم گوارشی فرد وارد نماید، در مراحل ابتدایی نوشیدن مایعات و استفاده از ملین ها می تواند بر رفع علائم یبوست کمک کننده باشد، در صورتی که با استفاده از این موارد علائم بهبود نیابد فرد باید از انما یا تنقیه استفاده نماید. تنقیه (enema) روشی می باشد که برای حل مشکل جمع شدن مدفوع در قسمت انتهایی روده از آن استفاده می‌شود. این روش درمانی بیش ‌تر مواقع برای درمان یبوست شدید استفاده می‌شود.

تنقیه یا اماله چیست؟

تنقیه (enema) در معنای لغوی به پاکیزه کردن گفته می‌شود، اما در علم پزشکی به فرایندی گفته می شود که در طی آن گاز یا مایعات را به راست ‌روده و رکتوم تزریق می‌ کنند تا به ‌این ‌طریق به پاکسازی روده بزرگ، تحریک روده، اجابت مزاج و یا تجویز دارو کمک شود. تنقیه کمک می ‌کند تا مواد دفعی بدن از راست روده خارج شوند، در این حالت خود شخص قادر به دفع این مواد زاید نیست.

کاربرد انما یا اماله چیست؟

1. تخلیه روده و پاکسازی کامل آن از فضولات
2. آماده کردن فرد برای عمل جراحی، کولونوسکوپی، سیگموئیدوسکوپی
3. معاینه پزشکی
4. برطرف کردن یبوست
5. غربالگری سرطان

انواع تنقیه

تنقیه پاکسازی کننده

این روش بر پایه آب می باشد، و کمک می کند تا ظرف چند دقیقه تا حدود یک ساعت مدفوع آزاد شده و روده را تمیز می ‌کند. تنقیه پاکسازی کننده در واقع نگه داشتن مایع (شامل آب نمک، فسفات سدیم و…) در رکتوم برای مدتی کوتاه و شستشوی کامل روده بزرگ است. این روش به دو شکل انجام می‌گیرد:

تنقیه با حجم زیاد

این روش یک درمان موثر برای رفع علائم یبوست می باشد؛ زیرا بخش زیادی از روده بزرگ را پاکسازی می‌کند. به این صورت که مقدار 500 تا هزار میلی‌لیتر مایع به روده وارد می‌شود. معمولا توصیه می‌ شود که این مایع را برای چند دقیقه در روده خود نگه دارید تا مدفوع کاملا آزاد و قابل دفع شود.

تنقیه با حجم کم

از این روش با کم تر از 500 میلی‌لیتر حجم مایع برای تمیز کردن بخش پایینی روده بزرگ در افرادی که مدفوع خشک در بخش انتهایی روده قرار دارد، استفاده می‌کنند.

تنقیه احتباسی یا نگهدارنده

این روش اغلب برای افرادی که دچار نهفتگی مدفوع یا وجود مدفوع خیلی خشک و سفت در روده هستند، به کار می‌رود. در این نوع تنقیه با قرار گرفتن و نگهداری ترکیبات روغنی معدنی، پروبیوتیک‌ها و… در روده باعث نرم شدن مدفوع و خروج آسان آن می‌شود. لازم است محلول‌های مورد استفاده که بین 90 تا 120 میلی‌لیتر حجم دارند برای اثرگذاری بیشتر به مدت حدود یک ساعت در روده باقی بمانند.

تزریق رکتال دارو

گاهی از تنقیه برای وارد کردن دارو به روده استفاده می‌ شود. این روش باعث تسکین مخاط روده و متعادل شدن الکترولیت ها می شود همچنین موجب جلوگیری از عفونت‌ها می‌شود.

تنقیه با جریان برگشتی

از این شیوه برای افرادی که به دلیل تجمع گاز روده، دچار اختلال در دفع شده‌اند استفاده می‌شود. به این صورت که حجم مایع زیادی را به دفعات به روده وارد می ‌کنند. سپس مایع را همراه با گاز روده بیرون می‌کشند.

تنقیه خنک کننده

اگرچه این یک روش درمانی معمول نیست، اما در موارد خاصی ممکن است پزشک از این شیوه برای کمک به کاهش دمای بدن بیمار استفاده کند.

آماده شدن برای انما

در صورتی که پزشک تشخیص انجام انما را دهد ممکن است از شما خواسته شود قبل از انجام انما ناشتا باشید یا تا چند روز از رژیم غذایی خاصی استفاده کنید. دستورالعمل ها با توجه به تشخیص پزشک و نیازهای شخصی شما متغیرمی باشد.

نحوه‌ی انجام انما در منزل توسط کادر مجرب پلتفرم امید سلامتی

همانند تمام اقدامات پزشکی و درمانی دیگر، تنقیه روده در منزل نیز انواع مختلفی دارد. که با توجه به شرایط فرد و تشخیص متخصص روش مناسب انتخاب می شود.

تنقیه با پوار

یکی از روش‌های متداول برای انجام تنقیه در خانه، با استفاده از پوار انجام می‌شود. بیمار باید در حالت مناسب دراز بکشد تا پزشک متخصص با استفاده از پوار محلول و مواد مخصوص را در داخل روده او بریزد.

تنقیه با سرنگ

روش دیگر، با استفاده از سرنگ انجام می‌گیرد که ظاهر چندان خوشایندی برای بیماران ندارد. با این وجود، بیمارانی هستند که این روش را ساده‌ تر می‌دانند می‌دانند. برای تمام بیماران می‌توان، بین این دو گزینه یکی را برای انجام انما یا تنقیه در منزل انتخاب نمود که البته این انتخاب به تشخیص فرد متخصص و حال عمومی بیمار بستگی دارد.
به طور کلی برای انجام تنقیه در منزل، به وسایل زیر نیاز است:

1. کیت تنقیه
2. آب گرم یا ولرم
3. لگن یا وان
4. تشک یا حوله

طریقه انجام تنقیه در منزل

1. ابتدا باید فرد در یک اتاق خصوصی قرار بگیرید.
2. پرستار کیت تنقیه را باز می کند و تمام وسایل را آماده می کند.
3. یک لگن یا وان با آب گرم یا ولرم پر شود.
4. سپس فرد باید روی تشک یا حوله دراز بکشد و پاهای خود را بالا بیاورد.
5. پرستار سرنگ تنقیه یا پوار را با آب گرم یا ولرم پر می کند.
6. در این مرحله سرنگ تنقیه را به آرامی وارد مقعد می کند.
7. به آرامی مایع تنقیه را وارد روده بزرگ کند.
8. هنگامی که فرد احساس کرد که روده اش پر شده است، سرنگ تنقیه خارج می شود.
9. در مرحله آخر فرد روی باید توالت بنشیند و مایع تنقیه را تخلیه کند.

مراقبتهای بعد از انما

بعد از انجام انما مراقبت خاصی نیاز نیست ، بعضی از افراد طی چند ساعت بعد از انجام انما چندبار عمل دفع را انجام می‌دهند. به همین دلیل، توصیه می شود بعد از انجام انما در خانه بمانید. اما در اکثر موارد، بعد از تکمیل فرایند انما می‌توانید به روتین خود برگردید.

خطرات احتمالی اماله

توجه داشته باشید در صورتی که اماله توسط فرد متخصص انجام نشود ممکن است در اثر وارد کردن فشار به مقعد و رکتوم بافت های مجاور هم آسیب ببینند.
از عوارض اماله می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• مشاهده خون در مدفوع پس از اماله می تواند از عوارض آن باشد.
• اگر محلول اماله حاوی فسفات سدیم باشد ممکن است برای افراد مسن باعث نارسایی کلیه شود.
• اماله ممکن است باعث مزاحمت برای باکتری های روده شود و تعادل طبیعی بدن را برهم بزند.
• استفاده ی بیش از اندازه از اماله برای تخلیه و پاکسازی کولون باعث از دست رفتن آب بدن خواهد شد.
• در صورت استریل نبودن ابزار و وسایل اماله ممکن است باعث عفونت شود.
• در اثر استفاده ی زیاد از لوله اماله ممکن است خطر سوراخ شدن روده را داشته باشد.

آیا تنقیه دردناک است؟

انجام تنقیه ممکن است ناراحت کننده باشد، اما قاعدتا دردناک نیست. بهتر است برای انجام عمل تنقیه از یک پرستار یا بهیار با تجربه در این زمینه کمک بگیرید.